De stikstofproblematiek en de gevolgen hiervan op de versketens.

Onze vers experts Melanie & Corina delen elke maand hun visie over een actueel onderwerp binnen de versketen, welke wordt gepubliceerd in Foodmagazine. Zij beantwoorden telkens vijf vragen.
Deze maand gaat het over de stikstofproblematiek en de gevolgen hiervan op de versketens.
Welk vers nieuws is je opgevallen deze maand?
Het is de olifant in de kamer: de stikstofproblematiek, wat in oktober voor Nederlandse boeren de aanleiding was om op grote schaal te protesteren.
Waarom is dit nieuws zo belangrijk?
We zijn de afgelopen periode allemaal getuige geweest van het tumult rondom de stikstofproblematiek. Misschien dan toch even een hele korte toelichting op dit zeer complexe vraagstuk: er komt in Nederland teveel stikstof vrij in de vorm van ammoniak (NH3) en stikstofoxiden (NOx). Die ‘stoffen’ dalen vervolgens neer op 160 natuurgebieden (onderdeel van Natura2000 in Europa), met als gevolg (te) hoge stikstofwaarden in de grond. Dit heeft een negatief effect op biodiversiteit, want soorten die goed gedijen op stikstof ‘overwoekeren’ andere soorten. Met alle gevolgen van dien.
Het is niet zo dat we in Nederland niks deden aan dit probleem. We hebben namelijk al een stikstofbeleid. Alleen werd onlangs een onderdeel van het PAS (Programma Aanpak Stikstof) afgeschoten door de Raad van State. En nu zitten we met de gebakken peren.
De Nederlandse landbouw wordt (weer) aangewezen als een belangrijke veroorzaker van een milieuprobleem. De ‘license-to-produce’ van landbouwbedrijven staat andermaal sterk onder druk. Want de stikstofproblematiek is ook onderdeel van een dynamische duurzaamheidsagenda. Het aantal onderwerpen stapelt zich in rap tempo op. De oplossing ligt in een integrale aanpak. Resultaten zijn echter vandaag al nodig.
Hoe kijk jij hiernaar als expert in vers?
Een van de problemen in het stikstofvraagstuk is dat het niet inzichtelijk kan worden gemaakt wie nu precies de veroorzaker is of juist niet. Hoe fijn zou het zijn als je per landbouwbedrijf exact kan zien wat de bijdrage is aan het probleem. Maar het gebrek aan precieze data en informatie vertroebelt de discussie. Wat vervolgens ook nog wordt verergerd door nieuwe onderzoeksresultaten die claimen dat genomen maatregelen slechts ten dele effectief zijn.
Het effect is dat partijen binnen de sector maar ook sectoren onderling over elkaar heen buitelen. Wie de schuldige is en wie dus de eerste aangewezen partij zou moeten zijn om met een oplossing te komen. Het gebrek aan inzicht vertraagt in deze alleen maar, terwijl de nood zo hoog is om tot een oplossing te komen. Want op korte termijn dreigen faillissementen en op lange(re) termijn trekt het milieu aan het kortste eind, wat mogelijk ook een volgend economisch probleem inleidt.
Wat betekent dit voor spelers in de versketen?
Uit bovenstaande kan al enigszins de waarde van data en inzichten worden herleid. Want hoe zou de situatie er nu uitzien als er vanuit realtime inzichten (en niet na langdurig onderzoek) per bedrijf kon worden aangetoond hoeveel stikstof het werkelijk uitstoot? Zouden bedrijven die goed presteren buiten schot blijven? En zou de discussie zich veel meer op de juiste zaken richten?
Dit type ketentransparantie is onderdeel van precision farming en wordt in de toekomst steeds relevanter. We zijn heel dicht bij het punt dat digitalisering van de keten werkelijkheid wordt. We gaan naar een tijdperk van continue dataverzameling middels geavanceerde sensoren en internet of things (IoT), van stal tot supermarkt. Deze informatie wordt met geavanceerde analytics de cockpit om op een meer duurzame en efficiënte wijze de keten te besturen.
En dat biedt in de toekomst kansen voor toegevoegde waarde, voor alle spelers in de keten. Zo kunnen retailers werkelijk aantonen dat het product bij hen op het schap bijdraagt aan een schoner milieu. En producenten kunnen hun license-to-produce zekerstellen en zowel de productie als de keten verder optimaliseren. Hiervoor is wel vergaande ketensamenwerking vereist.
En zo verschuift het achterliggende motief voor ketentransparantie van het voorkomen van voedselschandalen en het verschaffen van inzichten aan de consument tot het genereren van specifieke inzichten die leiden tot stappen in verduurzaming en waardecreatie. En als u denkt, dit is wel een erg-ver-van-mijn-bed-show, kijkt u dan vooral eens naar de berichten uit Amerika, waar aandeelhouders van grote fastfoodketens, waaronder McDonalds, inmiddels eisen dat het antibioticagebruik in hun keten op microniveau inzichtelijk wordt gemaakt.
Waar kan ik meer informatie vinden?
- Nature Today: https://www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/message/?msg=25509
- https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/natuur-en-biodiversiteit/natura-2000
- https://nos.nl/artikel/2309393-emissie-arme-stallen-mogelijk-minder-effectief-onbegrip-bij-boeren.html
- https://edition.cnn.com/2019/10/31/health/restaurant-antibiotic-report-card-wellness/index.html
- https://www.rolandberger.com/en/Publications/Agriculture-4.0-Digitalization-as-an-opportunity.html
Lees meer van dit soort blogs.
Terug